ضوابط ملاک عمل سامانه های اطفای حریق معاونت حفاظت و پیشگیری از حریق سال 95
ضوابط ملاک عمل سامانه های اطفای حریق معاونت حفاظت و پیشگیری از حریق سال 95 تعاریف: رایزر: لوله‌ای عمودی در سیستم آتش‌نشانی (لوله ایستاده، شبکه اسپرینکلر یا مشترک) که می‌تواند به صورت خشک، تر یا ترکیبی اجرا شود. رایزر خشک: این نوع رایزر یک لوله عمودی است که به طور معمول از آب خالی است […]
ضوابط ملاک عمل سامانه های اطفای حریق معاونت حفاظت و پیشگیری از حریق سال 95
تعاریف:
- رایزر: لوله‌ای عمودی در سیستم آتش‌نشانی (لوله ایستاده، شبکه اسپرینکلر یا مشترک) که می‌تواند به صورت خشک، تر یا ترکیبی اجرا شود.
- رایزر خشک: این نوع رایزر یک لوله عمودی است که به طور معمول از آب خالی است و در هر طبقه به یک خروجی متصل می‌شود. رایزر خشک به سیستم آب شهری یا منبع تامین آب متصل نیست و می‌تواند توسط پمپ‌های خودروی آتش‌نشانی از طریق ورودی‌های پیش‌بینی‌شده تغذیه شود. این رایزر به آتش‌نشانان امکان می‌دهد بدون نیاز به نصب لوله‌کشی عمودی از محل خودروی آتش‌نشانی تا طبقات فوقانی ساختمان، با استفاده از یک بند لوله استاندارد، به سرعت و با کارآمدی آتش‌سوزی را در هر طبقه مهار کنند.
- رایزر تر: این رایزر همیشه دارای آب است و به منبع تامین آب سیستم اطفای حریق ساختمان متصل میباشد. این نوع رایزر قابلیت تغذیه از پمپ خودروی آتش‌نشانی را ندارد.
- رایزر ترکیبی: در این سیستم، لوله عمودی رایزر همواره دارای آب است و به منبع تامین آب سیستم اطفای حریق متصل میباشد. علاوه بر این، این سیستم دارای انشعاب ویژه‌ای برای خودروهای آتش‌نشانی است که در صورت نیاز، توسط پمپ‌های خودروهای آتش‌نشانی تغذیه می‌شود.
- رایزر مشترک: این روش شامل استفاده از یک رایزر برای تامین آب هر دو سیستم اسپرینکلر و لوله‌های ایستاده است. اجرای این روش نیازمند رعایت سایز مناسب و اصول طراحی مرتبط با نحوه انشعاب‌گیری میباشد (برای جزئیات بیشتر، به فصل 1 مراجعه شود).
- سیستم لوله‌ای ایستاده (Standpipe System): یک آرایش لوله‌کشی، شیرآلات، اتصالات شیلنگ و دیگر تجهیزات در داخل ساختمان یا سازه که برای تخلیه آب به منظور اطفای حریق، حفاظت از ساکنین و سازه طراحی شده است.
- سیستم شبکه بارنده خودکار (Sprinkler System): این سیستم شامل منبع یا منابع تأمین آب، چند منطقه اسپرینکلر، شیر کنترل اصلی و چیدمان لوله‌های متصل به اسپرینکلرها است. سیستم اسپرینکلر خودکار برای کشف و اطفا یا کنترل حریق با استفاده از آب طراحی شده و اساساً کنترل حریق در مرحله اولیه رشد آن انجام می‌شود، که در کاهش خسارات و صدمات ناشی از آتش‌سوزی بسیار مؤثر است.
- سیستم اطفای غیر خودکار: سیستمی که به صورت دستی توسط ساکنین، افراد آموزش‌دیده یا آتش‌نشانان استفاده می‌شود.
- سیستم اطفای خودکار: سیستمی که بدون دخالت انسان و به صورت خودکار یا با فعال‌سازی توسط سیستم اعلام حریق، حریق را کنترل یا اطفا می‌کند.
- شیلنگ نواری (Lay Flat Hose): این شیلنگ در حالت بدون آب به شکل نواری تخت دور قرقره یا روی رک مخصوص قرار می‌گیرد و برای استفاده باید کاملاً روی زمین پهن شده و سپس با باز کردن شیر آب پر شود. استفاده از این شیلنگ مختص افراد آموزش‌دیده است.
- شیلنگ لاستیکی نیمه‌سخت: این شیلنگ معمولاً از جنس لاستیک ساخته شده و در حالت بدون آب و آب‌گیری شده، ظاهر یکسانی دارد. استفاده از این شیلنگ ساده است و نیازی به آموزش ندارد و برای استفاده ساکنین در مراحل اولیه حریق طراحی شده است.
- ایستگاه شیلنگ: مکانی که انشعابات شیلنگ‌های آتش‌نشانی در آن قرار گرفته و ممکن است به تجهیزاتی نظیر قرقره نگهدارنده شیلنگ، نازل‌ها و خاموش‌کننده‌های دستی مجهز باشد.
- رک مخصوص شیلنگ نواری: مکانی برای قرارگیری یک یا چند بند شیلنگ نواری آتش‌نشانی که می‌تواند برای حفاظت بیشتر در داخل کابینت مخصوص قرار گیرد.
- سر لوله‌های چرخشی: نوع خاصی از سرلوله که به دلیل عدم آب‌بندی صحیح و تجمع ذرات داخل لوله، ممکن است مشکلاتی نظیر گرفتگی ایجاد کند. استفاده از این نوع سرلوله برای ساکنین توصیه نمی‌شود.
- اتصال آتش‌نشانی (Fire Department Connection): اتصالی که به شبکه لوله‌کشی خشک یا ترکیبی داخل ساختمان متصل است و توسط پمپ خودروی آتش‌نشانی تغذیه می‌شود.
- انشعاب کمکی آتش‌نشانی: انشعابی مستقل از شبکه آب شهری که توسط سازمان آب به عنوان انشعاب آب آتش‌نشانی به ساختمان متصل می‌شود.
- شبکه آب آتش‌نشانی: این شبکه شامل منبع آب آتش‌نشانی، لوله‌های آبرسانی، جعبه‌های آتش‌نشانی، شیرهای کنترل و دیگر تجهیزات مرتبط است. استفاده از این شبکه فقط برای اطفای حریق مجاز بوده و هر گونه استفاده دیگر از آن ممنوع است.
- کلکتور ورودی پمپ: این کلکتور وظیفه رساندن آب به ورودی‌های پمپ‌ها را داشته و به مخزن تأمین آب آتش‌نشانی متصل است.
- کلکتور خروجی پمپ: وظیفه جمع‌آوری آب پمپاژ شده توسط پمپ‌ها و هدایت آن به سمت رایزرهای اصلی آتش‌نشانی را دارد.
- فشارسنج (Manometer): دستگاهی که برای اندازه‌گیری میزان فشار سیال داخل لوله، مخزن یا یک شبکه بسته و نمایش آن استفاده می‌شود.
- پرشرسوئیچ (Pressure Switch): وسیله‌ای تنظیم‌شونده که با کاهش یا افزایش فشار از حد معینی، فرمان‌های مختلفی را به تجهیزات دیگر ارسال می‌کند.
- شیر تست (Test Valve): شیری که برای اطمینان از عملکرد صحیح یک سیستم، مانند پمپ‌ها یا شاخه‌ای از خطوط شبکه بارنده نصب و استفاده می‌شود.
- شیر دروازه‌ای با رزوه بلند (OS & Y): نوعی شیر دروازه‌ای که معمولاً برای کنترل جریان آب در سیستمهای شبکه بارنده آتش‌نشانی به‌کار می‌رود. این شیر به گونه‌ای طراحی شده که با نگاه به آن میتوان باز یا بسته بودن شیر را تشخیص داد.
- شیر یک‌طرفه (Check Valve): نوعی شیر که تنها در یک جهت به سیال اجازه عبور می‌دهد و در مواقعی که جهت عبور سیال اهمیت دارد، برای ایجاد محدودیت استفاده می‌شود.
- شیر کنترل (Control Valve): شیری که جریان آب را در سیستمهای اطفای حریق کنترل می‌کند و باید دارای استانداردهای ملی باشد.
- شیر توپکی ربع‌گرد (Ball Valve): نوعی شیر توپکی که از یک اهرم برای کنترل جریان با حرکت 90 درجه استفاده می‌کند و معمولاً در سیستمهای لوله‌کشی گاز ساختمان نیز کاربرد دارد.
- شیر دروازه‌ای (Gate Valve): شیر قطع و وصل جریان که از یک فلکه پیچشی برای کنترل جریان استفاده می‌کند و عمدتاً در سیستمهای لوله‌کشی آب بهداشتی کاربرد دارد.
- شیر یک‌طرفه هشداردهنده سیستم اسپرینکلر (Wet Alarm Check Valve): نوعی شیر یک‌طرفه که معمولاً در سیستمهای اسپرینکلر استفاده می‌شود و دارای فشارسنج و مکانیزم تشخیص جریان است.
- منبع انبساط (Chamber): نوعی مخزن تحت فشار که برای کنترل و کاهش شوک‌های ناشی از افزایش فشار در سیستم لوله‌کشی استفاده می‌شود.
- استاندارد: تجهیزات و مصالحی که دارای استاندارد مناسب برای تولید هستند و توسط سازمان ملی استاندارد ایران تأیید شده یا دارای استانداردهای معتبر بین‌المللی می‌باشند.
- فهرست‌شده (Listed): تجهیزات، مصالح یا خدماتی که در فهرست منتشر شده توسط نهادهای قانونی مسئول قرار دارند و به طور دوره‌ای مورد آزمون و ارزیابی قرار می‌گیرند.
- اسپرینکلر (Sprinkler): وسیله‌ای برای اطفاء یا کنترل حریق که به صورت خودکار عمل کرده و در دمای مشخصی آب را در منطقه تحت پوشش خود تخلیه می‌کند.
- اسپرینکلر پایین‌زن (Pendent Sprinkler): نوعی اسپرینکلر که جریان آب را به سمت پایین تخلیه می‌کند.
- اسپرینکلر دیواری (Sidewall Sprinkler): نوعی اسپرینکلر با دفلکتوری که آب را به صورت نیم‌دایره و در جهت مخالف دیوار مجاور خود تخلیه می‌کند.
- اسپرینکلر بالا زن (Upright Sprinkler): اسپرینکلری که جریان آب را به سمت بالا تخلیه کرده و آب پس از برخورد به دفلکتور تغییر جهت داده و به سمت پایین برمی‌گردد.
- اسپرینکلر پوشش گسترده (Extended Coverage Sprinkler): نوعی اسپرینکلر که برای پوشش سطح وسیع‌تری در محدوده مشخصی استفاده می‌شود.
- شیرکنترل سیستم اسپرینکلر (Alarm Control Valve): نوعی شیر کنترل که در سیستمهای اسپرینکلر تر استفاده می‌شود و جریان آب را تحت فشار معین کنترل می‌کند.
- شیر پست نشانگر (Post Indicator Valve): نوعی شیر دروازه‌ای که جهت روشن یا خاموش کردن جریان آب به کار می‌رود.
- رینگ‌های نصب (Rings): رینگ‌هایی که برای نصب اسپرینکلرها به سقف یا دیوار استفاده می‌شوند.
- شبکه لوله‌کشی اسپرینکلر (Sprinkler Piping): شبکه لوله‌کشی شامل لوله‌های توزیع آب اسپرینکلر، لوله‌های اصلی، انشعابات و اتصالات مربوطه است.
- نازل‌ها (Nozzles): وسایلی که آب یا ماده خاموش‌کننده را به روش‌های مختلف از جمله مه‌پاشی یا اسپری پخش می‌کنند. نازل‌ها در سیستمهای مختلف مانند اسپرینکلر، شیلنگ آتش‌نشانی و دیگر سیستمهای اطفای حریق استفاده می‌شوند.
گروهبندی تصرفات بر اساس کاربری، ارتفاع و زیربنای کلی ساختمان
* منظور از مساحت، زیربنای کل ساختمان شامل تمامی طبقات و قسمتها است.
** منظور از ارتفاع، فاصله کف آخرین طبقه تا تراز معبر دسترسی مجاور ساختمان است.
*** برای تصرفات تجاری حداکثر 2 طبقه که مجموع متصرفین آنها کمتر از 12 نفر باشد، میتوان گروه تصرف را S1 در نظر گرفت
حداقل الزامات گروهبندیهای مختلف
11 میباشد. در شکل – 11 مطابق جدول 1 – حداقل الزامات سیستمهای اطفای حریق گروههای سهگانه ذکرشده در بند 1
11 ، نمای شماتیک یک سیستم اطفای حریق به همراه برخی متعلقات نمایش داده شده است. – شماره 1
11 – حداقل الزامات سیستمهای اطفای حریق تصرفات سهگانه – جدول 1
2. تذکرات کلی:
- 2-0 سیستمهای اطفای حریق آبی که در این دستورالعمل معرفی شده‌اند، مخصوص ساختمان‌های تجاری، مسکونی، و اداری هستند و استفاده از آنها در کاربری‌ها و مکان‌های حساس مانند پالایشگاه‌ها، نیروگاه‌ها، مراکز تسلیحاتی، انبارها و موارد مشابه توصیه نمی‌شود. در این موارد، ضروری است از کدها و استانداردهای معتبر و مرتبط برای تکمیل مطالب این دستورالعمل بهره‌برداری شود.
- 2-1 به منظور همخوانی با اتصالات رایج آتش‌نشانی در تهران، تمامی اتصالات مورد استفاده در سیستمهای اطفای حریق باید از نوع Storz باشند.
- 2-2 برای کاهش هزینه‌های اجرا و اطمینان از عملکرد صحیح سیستم، توصیه می‌شود که طراحی سیستمهای اطفای حریق بر اساس محاسبات هیدرولیکی انجام شود.
- 2-3 این دستورالعمل شامل ملزومات طراحی و اجرای سیستمهای اطفای دستی (مانند خاموش‌کننده‌های دستی و لوله‌های ایستاده یا جعبه‌های آتش‌نشانی)، سیستمهای اطفای آبی خودکار (مانند شبکه بارنده)، مخازن ذخیره آب، پمپ‌ها، و تجهیزات و شیرآلات کنترلی میباشد.
دیدگاه کاربران
(بدون دیدگاه)