آموزش های ایمنی و آتش نشانی مرداد 22, 1403

فوم آتش نشانی و انواع آن چیست ؟

دیدگاه‌ها: بدون دیدگاه

بازدیدها: 0 بازدید

زمان مطالعه: 6 دقیقه

فوم آتش نشانی و انواع آن چیست ؟ مقدمه: فوم آتش نشانی یکی از پیشرفته‌ترین و موثرترین ابزارهای اطفاء حریق به ویژه برای مقابله با آتش‌سوزی‌های ناشی از مایعات قابل اشتعال مانند نفت و بنزین است. این مایعات به دلیل چگالی کمتر نسبت به آب و قابلیت تولید بخارات قابل اشتعال، به‌راحتی دچار حریق می‌شوند. […]

مقدمه:

فوم آتش نشانی یکی از پیشرفته‌ترین و موثرترین ابزارهای اطفاء حریق به ویژه برای مقابله با آتش‌سوزی‌های ناشی از مایعات قابل اشتعال مانند نفت و بنزین است. این مایعات به دلیل چگالی کمتر نسبت به آب و قابلیت تولید بخارات قابل اشتعال، به‌راحتی دچار حریق می‌شوند. در این شرایط، استفاده از آب برای اطفاء حریق نه تنها ناکارآمد است، بلکه می‌تواند باعث گسترش آتش شود. فوم آتش‌نشانی با ایجاد یک لایه محافظ روی سطح مایع، از گسترش حریق جلوگیری می‌کند و به عنوان یک سپر محافظ عمل می‌کند.

تعریف فوم آتش‌نشانی و مکانیسم عملکرد آن:

فوم آتش‌نشانی ترکیبی از آب، مایع کف و هوا است که با ایجاد حباب‌های مقاوم، یک لایه پایدار و عایق روی سطح حریق ایجاد می‌کند. این لایه، تماس اکسیژن با مواد اشتعال‌زا را قطع کرده و مانع از انتشار بخارات قابل اشتعال می‌شود. عملکرد فوم در مهار حریق به چهار اصل کلیدی وابسته است:

1. کاهش دمای حریق: فوم با جذب گرما از آتش، دمای محیط را کاهش داده و به خاموش شدن آن کمک می‌کند.
2. مهار بخارات قابل اشتعال: لایه فوم از انتشار بخارات قابل اشتعال که می‌توانند منجر به انفجار شوند، جلوگیری می‌کند.
3. جلوگیری از برگشت شعله: فوم با جلوگیری از برگشت شعله به مواد اشتعال‌زا، از شعله‌ور شدن مجدد آتش ممانعت می‌کند.
4. قطع تماس اکسیژن با آتش: فوم با ایجاد یک سد فیزیکی بین آتش و اکسیژن محیط، مانع از تغذیه آتش و گسترش آن می‌شود.

انواع فوم آتش‌نشانی:

فوم‌های آتش‌نشانی بر اساس ترکیب شیمیایی، روش تولید و کاربردهای مختلف به چندین دسته تقسیم می‌شوند:

بر اساس ترکیب شیمیایی:
- فوم‌های پایه پروتئینی: این فوم‌ها از پروتئین‌های طبیعی تولید می‌شوند و در دو نوع مقاوم در برابر الکل و غیرمقاوم در برابر الکل‌ها موجود هستند. فوم‌های پروتئینی مقاومت بالایی در برابر حرارت دارند و برای حریق‌های گسترده و پیچیده مناسب‌اند.
- فوم‌های پایه غیرپروتئینی: این فوم‌ها از مواد شیمیایی مصنوعی ساخته می‌شوند و شامل فوم‌های فلوئوروپروتئینی، فوم‌های فلوئوروسنتتیک و فوم‌های سینتتیک می‌شوند. آن‌ها دارای ویژگی‌های متفاوتی مانند کف‌زایی بالا و مقاومت در برابر حرارت هستند.
بر اساس روش تولید حباب فوم:
- فوم‌های مکانیکی: این فوم‌ها از ترکیب مایع فوم با آب و هوا تحت فشار تولید می‌شوند و برای حریق‌های گسترده و پرخطر کاربرد دارند.
- فوم‌های شیمیایی: این نوع فوم‌ها از واکنش شیمیایی بین مواد تشکیل‌دهنده ایجاد می‌شوند و به طور معمول در حریق‌های خاص و موقعیت‌های ویژه استفاده می‌شوند.
بر اساس میزان توسعه و وزن:
- - فوم‌های سنگین: دارای توسعه کم یا بدون توسعه هستند و بیشتر برای پوشاندن سطوح بزرگ استفاده می‌شوند. این فوم‌ها معمولاً در محیط‌های باز به کار می‌روند.
  - فوم‌های سبک: این فوم‌ها با توسعه زیاد تولید می‌شوند و برای پر کردن فضاهای بسته مانند انبارها و زیرزمین‌ها مناسب‌اند.
بر اساس ظاهر و رنگ:
- فوم‌های سنگین و تیره: این فوم‌ها به دلیل چگالی بالا و ضخامت زیاد، به عنوان یک پوشش محافظ قوی عمل می‌کنند.
- فوم‌های سبک و روشن: این فوم‌ها به دلیل ظاهر روشن و قابلیت توسعه بالا، به‌ویژه در محیط‌های بسته که نیاز به پرکردن کامل فضا دارند، کاربرد دارند. فوم‌های سبک همچنین می‌توانند در رنگ‌های مختلف تولید شوند.
بر اساس کاربرد و محل مصرف:
- فوم‌های سنگین: مناسب برای محیط‌های باز و پوشش سطح مایعات اشتعال‌زا.
- فوم‌های سبک: برای محیط‌های بسته که نیاز به پر کردن حجم دارند، مانند انبارهای نفتی و مخازن.
بر اساس قابلیت پرتاب:
- فوم‌های با پرتاب زیاد: این فوم‌ها می‌توانند به فواصل دور پرتاب شوند و برای حریق‌های بزرگ و گسترده مناسب هستند
  .
- فوم‌های با پرتاب متوسط: برای استفاده در حریق‌های با ابعاد متوسط کاربرد دارند.
- فوم‌های بدون پرتاب: برای پر کردن محیط‌های گرم و جلوگیری از گسترش آتش در فضاهای بسته مورد استفاده قرار می‌گیرند

نسبت اختلاط فوم:

یکی از مهم‌ترین جنبه‌های استفاده از فوم آتش‌نشانی، نسبت اختلاط صحیح آن با آب است. این نسبت باید به دقت تعیین شود تا فوم به حداکثر کارایی خود برسد. اگر آب بیش از حد با مایع فوم مخلوط شود، محلول رقیق شده و قدرت فوم برای تشکیل حباب‌های مقاوم کاهش می‌یابد. این امر می‌تواند منجر به افزایش زمان اطفاء حریق و حتی گسترش آتش شود. از سوی دیگر، اگر آب کمتر از حد نیاز با مایع فوم مخلوط شود، محلول غلیظ شده و فوم تولیدی ممکن است بیش از حد چسبناک و غیرفعال باشد که باز هم کارایی لازم را نخواهد داشت.

تجهیزات تزریق فوم: اینداکتورها:

یکی از ابزارهای مهم در استفاده از فوم‌های آتش‌نشانی، اینداکتور است. اینداکتور دستگاهی است که مایع فوم را به مسیر آب تزریق می‌کند و می‌تواند به دو صورت زیر کار کند:

اینداکتورهای فشار مثبت: که با ایجاد فشار اضافی، مایع فوم را به مسیر آب تزریق می‌کنند.
اینداکتورهای فشار منفی: که با ایجاد یک خلأ، مایع فوم را به مسیر آب می‌کشند.

اینداکتورها بسته به محل قرارگیری و کاربردشان به سه دسته کلی تقسیم می‌شوند:

اینداکتور جوار پمپ: که نزدیک به پمپ آتش‌نشانی نصب می‌شود و فوم را مستقیماً به مسیر آب تزریق می‌کند.
اینداکتور بین مسیر: که در مسیر بین پمپ و نازل قرار می‌گیرد و می‌تواند فشار فوم را افزایش دهد.
اینداکتور جوار سر لوله: که نزدیک به نازل نصب می‌شود و برای تولید فوم در نزدیکی نقطه اطفاء حریق استفاده می‌شود.

نتیجه‌گیری:

فوم آتش‌نشانی به دلیل توانایی‌های منحصر به فرد در کنترل و خاموش کردن حریق‌های ناشی از مایعات قابل اشتعال، یکی از ابزارهای اساسی در عملیات اطفاء حریق است. شناخت انواع مختلف فوم‌ها، نحوه عملکرد آن‌ها و استفاده صحیح از تجهیزات تزریق فوم می‌تواند تاثیر بسزایی در موفقیت عملیات اطفاء حریق داشته باشد. با انتخاب درست نوع فوم و تنظیم دقیق نسبت اختلاط آن با آب، می‌توان از گسترش حریق جلوگیری کرده و عملیات اطفاء را با کارایی بالاتری به انجام رساند.